~અંત સમયે દ્રૌપદીનું આંતરમંથન ~મારી નજરે ;
હોઠ સીવી સમેટી લઉં શબ્દને ખુદમાં.
એ બહાને સમેટી લઉં ખુદને શૂન્યમાં.
-શર્મિષ્ઠા.
હિમાલયે હાડ ગાળવાના નિર્ણયોમાં એ પણ પાંચેય પતિની સાથે સહમત હતી. બધાં ચૂપચાપ આગળ વધી રહ્યા હતાં. દરેકના મનમાં આંતરિક ધમાસાણ હતું. જાણે આખાય જીવનનો ચિત્રપટ નજર સમક્ષ તરવરી રહ્યો હતો.
યાજ્ઞસેની, દ્રૃપદતનયા, કૃષ્ણા, પાંચાલી, સૈરંધ્રી, જેવા કેટલાય રૂપે એ ખુદ ખુદની સમક્ષ તાદૃશ થઈ રહી હતી. હિમાલયના એ બર્ફીલા શિખરો ચડતાં ચડતાં એ હાંફી રહી હતી, એક એક ડગલે જાણે એનો ભૂતકાળ ફુંફાડા મારી એની નજર સમક્ષ ઊભો થઈ જતો હતો. એનાં દંસથી બચવા એ આજે પણ સખા કૃષ્ણનું જ શરણું ઝંખી રહી હતી.એને ખબર હતી કે હવે કૃષ્ણ નહીં આવે કેમ કે, આ હવે તેનો અંતિમ સમય છે. અને અંતિમ સમયે તો સૌએ પોતપોતાનાં કર્મોથી રૂબરુ થવું જ પડે છે..
મહાભારતનું એ અંતિમ યુદ્ધ, તેની ખુવારી, પોતાનાં પાંચેય સંતાનોના મૃત્યુ.. બધું જ આજે જાણે એને ઢંઢોળી રહ્યું હતું. એ વિચારી રહી કે આખરે જીત કોની થઈ ? અને જીતનારને શું મળ્યું ? ન તો યુદ્ધ પહેલાં શાંતિ હતી, ન તો યુદ્ધ પછી. આજ એનું આંતરમન એની જ સામે બંડ પોકારી રહ્યું. કોણ જીત્યું ? એક રાણી, એક માતા, એક પુત્રવધૂ, એક સાસુ કે એ બધાથી ઉપર એક નારી ? એક સ્વમાન, એક સત્ય, કે પછી ધર્મ ? શું આ યુદ્ધનું નિમિત્ત એ પણ હતી ? શું આ યુદ્ધ એ નિવારી શકી હોત ?
ત્યાં જ લગ્નમંડપમાં ઊભેલી નવયૌવના દ્રૌપદી એને પુછી ઊઠી, ધનુષ સજાવી સામે ઊભેલાં કર્ણને દાસીપુત્ર કહી ઊતારી પાડવું શું ખરેખર જરૂરી હતું ?
માતા કુંતીએ કહ્યું કે જે લાવ્યા હોય એ પાંચે જણા સરખે ભાગે વ્હેંચી લો. શું એ વખતે મૌન રહેવું જરૂરી હતું ?
ઈન્દ્રપ્રસ્થમાં અતિથિવેશે પધારેલા ધૃતરાષ્ટ્ર પુત્ર દુર્યોધનને અંધે કા પુત્ર અંધા કહી મજાકમાં હસવું શું જરૂરી હતું ?
સંધિ માટે જતાં કૃષ્ણને પોતાનાં ખુલ્લા કેશ બતાવી કોઈ પણ શરતે સંધિ તો નહીં જ કરે એવું કહેવું શું જરૂરી હતું ?
એક પછી એક જીવન ઘટનાઓ એનાં આંતરચક્ષુ સમક્ષ તાદૃશ થતી ગઈ. અને એની ચાલવાની ગતિ ધીરે ધીરે મંદ થતી ગઈ. એ વિચારવા લાગી, કાશ ! ક્યાંક હોઠ સીવી લીધાં હોત ! ક્યાંક હોઠ ખોલી દીધાં હોત ! તો કદાચ આ મહાભારત જ ના થયું હોત !
—-શર્મિષ્ઠા.”શબ્દકલરવ”
—–સુરત.
